پروپزال نقش ابعاد پنجگانه شخصیت و تحمل ابهام در پیش بینی بهزیستی روانشناسی دانش آموزان

ج- بیان مسأله اساسی تحقیق به طور كلی (شامل تشریح مسأله و معرفی آن، بیان جنبه‏های مجهول و مبهم، بیان متغیرهای مربوطه و منظور از تحقیق به صورت مستند) :

دانش آموزان بزرگترین سرمایه های انسانی هر جامعه به حساب می آیند زیرا می توانند با درهم آمیختن نیروی جوانی، علم و مهارت آموخته شده، چرخ های پیشرفت و توسعه را به حرکت درآورند. در تمام کشورها سالیانه سهم زیادی از درآمد ملی صرف آموزش و پرورش می شود اما بخش زیادی از هزینه ها به هدر می رود (مظفری، 1382).  امروزه، دیدگاه جدیدی در علوم وابسته به سلامت به طور اعم و در روانشناسی به طور اخص در حال شكل گیری است. در این دیدگاه علمی، بر روی جنبه های مثبت سلامتی و بهزیستی و نیز توضیح و تبیین ماهیت بهزیستی روانشناختی تمركز می شود )ریف[1] و همکاران، 1998؛ به نقل از حبیبی، 1391). جزء ضروری خوب زندگی كردن از نظر دانشمندان احساس بهزیستی روانی درونی  است كه در ان هر شخص زندگی اش را دوست داشته باشد. احساس بهزیستی را دارای دو مولفه عاطفی و شناختی می دانند. افراد با احساس بهزیستی بالا به طور عمده ای هیجانات مثبت را تجربه می كنند و از حوادث و وقایع پیرامون خود ارزیابی مثبت دارند، در حالی كه افراد با بهزیستی پایین حوادث و موقعیت های زندگیشان را نامطلوب ارزیابی كرده و بیشتر هیجانات منفی نظیر اضطراب، افسردگی وخشم را تجربه می كنند بهزیستی روانی درونی را شناخت شخصی فرد از ارزش های تاثیر گذار و عاطفی موثر بر زندگی اش می دانند. این ارزشها شامل واكنش های عاطفی به حوادث، خوبی قضاوت ها، شناخت از رضامندی و تكامل است. بهزیستی روانی درونی مفهوم وسیعی است كه شامل تجربه عواطف لذت بخش می شود (دینر[2] وهمکاران،2000؛ به نقل از حبیبی، 1391).  بهزیستی روان شناختی که به عنوان بازتابی از طرز فکر و واکنش های هیجانی واحساسات مثبت به رویدادهای زندگی تعریف شده است (بارترام و بونایول[3]، 2007؛ به نقل از حبیبی، 1391). در سالهای اخیر، گروهی از پژوهشگران حوزه ی سلامت روانی مهم از روانشناسی مثبت نگر، رویکرد نظری وپژوهشی متفاوتی برای تبیین ومطالعه ی این مفهوم برگزیده اند. آنان سلامت روانی را معادل کارکرد مثبت روان شناختی تلقی وآن رادر قالب اصطلاح"بهزیستی روان شناختی"مفهوم سازی کرده اند. این گروه نداشتن بیماری را برای احساس سلامت، کافی نمی دانند بلکه معتقدند که داشتن احساس رضایت از زندگی، پیشرفت بسنده، تعامل کارآمد وموثر با جهان، انرژی وخلق مثبت، پیوند ورابطه ی مطلوب با جمع واجتماع وپیشرفت مثبت از مشخصه های فرد سالم است (میکائیلی، 1388؛ به نقل از حبیبی، 1391).

از مفاهیم مهم مرتبط با بهزیستی روانشناختی دانش آموزان می توان به تحمل ابهام اشاره کرد از آنجایی که ابهام وجود دارد و انسان باید با آن مقابله کند، افراد سطوح مختلفی از تحمل یا عدم تحمل ابهام نسبت به مو قعیت های مختلف نشان می دهند. در روان شناسی، ابهام به هر وضعیتی که بیش از یک تعبیر، تفسیر و تلقی دارد، اطلاق می شود ویا اینکه برای ما موضوعی نامطمئن و غیر قطعی محسوب می شود (زمانی، 1388).  نریمانی وهمکاران (1388) طی پژوهشی به بررسی مهارتهای مقابله ای و تحمل ابهام در دانش آموزان دختر گوشه گیر پرداختند، یافته ها نشان داد که بین دانش آموزان عادی و گوشه گیر در مهارتهای مقابله ای و تحمل ابهام تفاوت وجود دارد ونیز یافته های تحقیق نشان دهنده آن است که راهبردهای مقابه ای استفاده شده و از سوی دانش آموزان عادی، بیشتر مسئله مدار شناختی و رفتاری است. درحالی که این راهبردها در دانش آموزان گوشه گیر بیشتر هیجان مدار و اجتنابی است.

ابعاد شخصیت به ترتیب عبارت از روان نژندی یا روان رنجورخویی، برون گرایی، گشودگی، توافق پذیری و وجدانی بودن می باشد. روان نژندی، تمایل به تجربه پریشانی روان شناختی به شکل اضطراب، خشم، افسردگی، خجالت، تنفر و دامنه ای از هیجانات منفی را در بر می گیرد. این بعد، همچنین دارای تمایل به داشتن عقاید غیر واقعی، قدرت کمتر در کنترل تکانه ها و انطباق پذیری پایین تری نسبت به دیگران است. "برون گرایی"، شامل اجتماعی بودن و صفاتی مثل سرزندگی، شادابی، جرات ورزی، نیاز به فعالیت، هیجان و تحرک است. "گشودگی"، صفات مرتبط با حس زیبایی شناختی، کنجکاوی هوشمندانه، نیاز به تنوع، نگرش های غیر متعصبانه، علایق گسترده و توجه به عاطفه های درونی را مشخص می کند و طالب لذت از نظریه های جدید و ارزش های غیر متعارف هستند. "توافق پذیری" نیز بر گرایش های ارتباط بین فردی تاکید دارد و صداقت، نوع دوستی و همدردی را در بر می گیرد و در تضاد با خصومت بدبینانه و خودمحورانه است. "وجدانی بودن" شامل کوشی منظم برای دستیابی به اهداف و پیروی جدی از اصول است. این افراد توانایی بالایی در کنترل تکانه های خود و همچنین برنامه ریزی برای رسیدن به هدف دارند (حق شناس، 2008؛ به نقل از محسنی تکلو وهمکاران، 1391).

دستجردی وهمکاران (1390) طی پژوهشی به بررسی نقش پنج عامل بزرگ شخصیت در پیش بینی بهزیستی روانشناختی پرداختند، یافته ها نشان داد صفت سازگاری، مولفه روابط مثبت با دیگران و پذیرش خود را پیش بینی نمود. صفت وظیفه شناسی، مولفه استقلال  را پیش بین نمود. صفت روان رنجورخویی، مولفه های تسلط محیطی، استقلال، رشد فردی، هدفمندی در زندگی  وپذیرش خود را پیش بینی نمود با توجه به مسائل ذكر شده این پژوهش در صدد پاسخگویی به این سئوال اساسی است: آیا بین ابعاد پنجگانه شخصیت و تحمل ابهام وبهزیستی روانشناختی دانش آموزان رابطه معنا دار وجود دارد؟

[1] - ryef

[2] -dyner

[3] -bartram & bonaul